De Edese Luchtvaart Club heeft een traditie die al tientallen jaren teruggaat in de tijd: helling vliegen met niet gemotoriseerde toestellen die bij voorkeur zijn gemaakt van EPP. Het uiterst sterke materiaal EPP staat voor Expanded PolyPropyleen of Geëxpandeerd PolyPropyleen. Het is een lichtgewicht kunststof met een hoge elasticiteit, lage samendrukbaarheidsfactor en beschikt over een ‘’memory” effect.
Hoe gaat dit in zijn werk?
De hoofdcomponenten:
Eerst worden er mallen voor romp en vleugels samengesteld uit multiplex. De ELC beschikt over een aantal verschillende mallen voor o.a. een P51, Dewoitine, Spitfire, ME109 en een Focke-Wulf. De vleugels zijn voor alle toestellen hetzelfde. Het bewezen profiel garandeert prima vliegeigenschappen.
De mallen worden op het ruwe EPP schuimblok vastgeschroefd, waarna de ruwe vorm wordt uitgesneden.
Voor dit proces wordt een metalen draad onder spanning gezet in een grote boogvormige beugel van ongeveer 100 cm. Door de elektrische spanning wordt de draad verhit, waarmee langs het profiel de ruwe vorm uitgesneden wordt. Dit vergt enige oefening en is bij voorkeur door twee personen uit te voeren. Ook de vleugelprofielen worden op deze wijze uit een blok gehaald. Vooral de vleugels verdienen aandacht en precisie, die bepalen tenslotte voor het overgrote deel de vliegeigenschappen.
Je hebt nu drie hoofdcomponenten: de romp, de linker en rechter vleugelhelft. Afhankelijk van de voorkeur wordt verder aan de romp of de vleugels gebouwd.
Opbouw romp:
De romp behoeft vooral schuurwerk, neem hiervoor de tijd voor een mooi afgerond en voorbeeld getrouw resultaat. In een later stadium worden kielvlak, staartvlak en hoogteroer in de daarvoor bestemde uitsparingen verlijmd.
Opbouw vleugel:
Met enig beleid worden de linker en rechterhelft aan elkaar gepast, maar nog niet verlijmd. De hoofdligger, een hardhouten lat van ruim 120 cm lang, 1 cm dik en 2 à 2,5 cm hoog verstevigt beide vleugels met een totale spanwijdte van 120 cm. Meet de positie van de lat op het dikste deel aan de bovenzijde van de vleugelhelften. Snijdt vervolgens een sleuf over de volledige lengte van beide helften waarin de lat verzonken wordt. Let daarbij op het linker en rechter bovendeel, ze zijn elkaars spiegelbeeld.
Leg de hoofdligger strak en recht in beide vleugels, die zal aan de vleugeleinden gedeeltelijk erboven uit steken. Dit is OK en wordt voor het verlijmen van de vleugelhelften pas geschaafd. Lijm eerst de vleugelhelften aan elkaar maar nog niet de hoofdligger. Schaaf die gelijk met de bovenkant van de vleugel. Tevreden over pasvorm en uitlijning, kan met zogenaamde bruislijm (bv. Bison constructielijm) de hoofdligger en de vleugelhelften, duurzaam met elkaar worden verbonden. Dek e.e.a. af met huishoudfolie o.i.d en verzwaar het geheel met gewichten. Laat dit 24 uur uitharden. Hierna kunnen de achter-lijsten, hardhout 0,5cm dik, met bruislijm worden gemonteerd. De uit balsa te snijden ailerons worden hieraan later gemonteerd. Optioneel kan aan de vleugeluiteinden een 1cm dikke balsa lat (1x3x20cm) worden verlijmd om deze later mooi in model te schuren.
Na deze stappen is het tijd om alles fijn te slijpen dus, schuren & schaven, maar met beleid zodat een zo glad en aerodynamisch mogelijk geheel wordt verkregen.
Inbouw van de hardware:
Het voorbeeld wordt aangestuurd door drie mini-servo’s, gebruik metal-drive varianten want ze moeten hun werk doen in wat extremere condities dan een gebruikelijke zwever van dit formaat.
Benodigd zijn:
- Drie mini servos’s
- Vierkanaals ontvanger
- NiMH batterij van 1800 tot 2200 Mah
- Een carbon buis van 6 mm
- 1 a 1.5 mm verenstaal, kwiklinks om servo’s met roeren te verbinden
- Servo verlengkabels 25 – 30 cm
- Trimlood, kan tot wel 150 gram of meer oplopen!
Maak servo-uitsparingen de vleugels op zo’n 20cm vanuit het midden. Deze sturen de ailerons aan en worden verlijmd met bruislijm. Maak tevens een sleuf t.b.v. de servokabel. Tip, wikkel de servo in schilders-tape, dit verbetert de hechtkracht en vermijdt direct verlijmen van de servobehuizing. Monteer en verlijm de servo’s na deze te hebben getest en gekalibreerd op het midden.
Maak met een mes in de romp ruimtes voor de ontvanger, de hoogteroer-servo en de batterij. Positioneer alle apparatuur zo ver mogelijk voorin de neus. Creëer ook een holle ruimte voor plaatsing van trimlood
Plaats de 6mm carbon buis In lijn met de hoogteroer servo-arm over de volledige lengte van de romp. Tevreden, snijdt hiervoor dan een sleuf uit, verlijm de buis en monteer hierdoor de stalen draad die vanuit de servo het hoogteroer aanstuurt.
Plaats de batterij & ontvanger in de daarvoor bestemde ruimtes en test het geheel op functioneren.
Zorg ervoor dat de kabels zo kort mogelijk zijn en werk de lengtes weg in het EPP maak daarvoor eventueel extra ruimte.
De montage:
Plaats de vleugel op de romp d.m.v. nylonschroeven (6mm), door inslagmoeren op triplex plaatjes in de onderste rompdelen te verlijmen, netjes verzonken natuurlijk ontstaat er een vrijwel naadloos geheel. Meet nu de ailerons in van 1cm balsa, 55 cm lang en ten minste 45 mm breed. Schuur deze in een aflopend profiel en zorg voor een 45 graden schuine kant, wijzend naar de onderzijde van de aileron. Deze wordt later met de krimpfolie integraal gemonteerd voor een duurzame en naadloze verbinding over de gehele lengte.
Past de vleugel, is het uit 4mm balsa gesneden en getrimde kielvlak en stabilizer netjes verlijmd met de romp? Dan alles monteren en nogmaals checken op uitlijning en functioneren. Doe dit want de stappen hierna verminderen de toegankelijkheid tot de hardware. Als dit toch noodzakelijk is kost dit altijd enige schade en verminder de integriteit van het geheel.
Glas-tapen:
Dek alle openingen af met balsa en/of een restant EEP. Wikkel daarna de romp kruislings in 30mm glastape. Doe hetzelfde met de vleugels, de vleugel tippen mogen extra verstevigd worden met een tape over de lengterichting. Ditzelfde geldt voor de voorlijst (leading edge) maar houdt in de gaten dat die zijn vorm blijft behouden.
Plamuren met lichtgewicht alabastine:
Na het tapen kan de afwerking beginnen met het volledig plamuren van het model, gebruik hiervoor je handen en een spatel, niet van metaal maar b.v. een oude bankpas. Niet alles wat EPP is hoeft te verdwijnen, immers wordt het hierna wederom schuren. Doe dit vooral buiten, het stoft enorm en zelfs in de volle zon heb je zomaar het idee dat het heeft gesneeuwd.
Coveren:
Het voorbeeld van de Dewoitine (en de de ME109 op de foto’s) zijn bespannen met Oracover, een ander merk folie kan natuurlijk ook. Maar………., maak de strijkbout niet te heet en gebruik b.v.k. een speciale ‘covering iron’ met instelbare temperatuur.
De roeren / ailerons worden eerst aan onderzijde met een strook folie vastgezet, doe dit met het roer volledig opgeklapt op de bovenzijde van de vleugel / stabilizer. Vervolgens een strook op de bovenzijde met het roer 45 graden naar onderen. Vervolgens de vleugeloppervlakken coveren waarbij de bovenzijde volledig de aileron c.q. hoogteroer en het vleugel boven-profiel bedekt. Houdt rekening met speling in want dit is het scharnier van het betreffende roer!
Ontwerp is naar eigen inzicht.
Vliegen:
Hellingvliegen is een aparte tak van de RC vliegsport, populair in de ‘berglanden’ en daar waar de kust met hoge kliffen een mooie natuurlijke omgeving vormt. De opwaartse wind waarop de zeevogels langs de kust zweven gebruiken de hellingvliegers ook. Afhankelijk van de windsnelheid kan dit extreem snel gaan. Het is dus constant sturen en opletten, de landing is soms lastig controleerbaar waarbij het de kunst is het toestel achter je te stabiliseren en zo zacht mogelijk te landen. Het kan er hard aan toegaan maar EPP is vergevingsgezind. Met bruislijm, tape en cover is er veel reparabel.
De ELC rukt ieder jaar uit naar Texel, om vanaf duinen en dijken deze specifieke discipline te beoefenen. Mooi meegenomen is het leren anticiperen op de vliegbewegingen en dat helpt ook met de vaardigheid van het RC vliegen in het algemeen.
Voor beginners? Ja en Nee, Ja want helling vliegen is een iets anders om onder de knie te krijgen. Nee want algemene bouwkennis en RC basis vliegvaardigheden moeten al eerder en in redelijke mate worden beheerst. Interesse, kom dan beslist eens langs.